Βαρηκοΐα είναι η μείωση της ακοής, η οποία οφείλεται σε διάφορες παθήσεις του ωτός.
Μπορεί να είναι μονόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη και ανάλογα με το βαθμό διακρίνεται σε ελαφρά, μετρίου βαθμού, μεγάλου βαθμού και βαριάς μορφής βαρηκοΐα.
Υπάρχουν τέσσερεις τύποι βαρηκοΐας, ανάλογα με το ανατομικό στοιχείο του αυτιού που προσβάλλεται: η βαρηκοΐα αγωγιμότητας, η νευροαισθητήρια βαρηκοΐα, η μικτή και η κεντρική βαρηκοΐα.
Μπορεί να είναι κληρονομική, δηλαδή να οφείλεται σε γενετικά αίτια, να είναι επίκτητη όπως λόγω λοιμώξεων, ηχητικών τραυματισμών, περιγεννητικών τραυματισμών, χρήση ωτοτοξικών φαρμάκων ή μπορεί να είναι αγνώστου αιτιολογίας.
Στατιστικά περίπου 1 στα 1.000 νεογνά παρουσιάζει βαρηκοΐα, ενώ στη χώρα μας 100 από τα 100.000 νεογνά που γεννιούνται το χρόνο είναι βαρήκοα.
Σημαντικό ρόλο παίζουν για την εξέλιξη του λόγου και της ομιλίας των βαρήκοων παιδιών ο βαθμός και η ηλικία έναρξης της βαρηκοΐας, δηλαδή αν η βαρηκοΐα είναι προγλωσσική, πριν την ηλικία των 3 ετών, ή μεταγλωσσική, δηλαδή μετά την ανάπτυξη του λόγου .
Άλλοι παράγοντες που επιδρούν είναι η έγκαιρη διάγνωση, η ηλικία τοποθέτησης του ακουστικού, ο χρόνος έναρξης της λογοθεραπευτικής παρέμβασης, η προσωπικότητα και το νοητικό δυναμικό παιδιού, καθώς και η υποστήριξη και η στάση οικογενειακού περιβάλλοντος.
Τα παιδιά με βαρηκοΐα μπορεί να έχουν γλωσσική καθυστέρηση και δυσκολία στην κατανόηση του λόγου. Όσον αφορά στη γλωσσική έκφραση έχουν φτωχό λεξιλόγιο, χρησιμοποιούν απλές προτάσεις, πολλές φορές με ακατάλληλη δομή. Δυσκολεύονται να κατανοήσουν και να εκφράσουν προτάσεις με σύνθετη συντακτική δομή (π.χ. παθητική φωνή).
Σε επίπεδο γραμματικής, παραλείπουν ή κάνουν λάθη σε άρθρα, αντωνυμίες, γένη, αριθμούς, πρόσωπα ρημάτων, χρόνους και κάνουν περιορισμένη χρήση των ερωτήσεων.
Τα παιδιά με βαρηκοΐα κάνουν αρθρωτικά λάθη. Για παράδειγμα, ένα παιδί που παρουσιάζει βαρηκοΐα στις υψηλές συχνότητες θα έχει δυσκολία με τους συριστικούς φθόγγους π.χ. /s,z/.
Στα βαρήκοα παιδιά παρατηρείται αργός ρυθμός ομιλίας, μπορεί να έχουν δυσκολία να ελέγξουν την ένταση και το τόνο της φωνής τους, καθώς και δυσκολία στο συγχρονισμό αναπνοής και φώνησης.
Τέλος, συχνά παρουσιάζουν προβλήματα συγκέντρωσης και μπορεί να εμφανίσουν μαθησιακά προβλήματα, π.χ. δυσκολία στην ανάγνωση και στη γραφή.
Διάγνωση
Για τη διάγνωση της βαρηκοΐας, γίνεται πλήρης ακοολογικός έλεγχος από τον ωτορινολαρυγγολόγο.
Η διαδικασία της λογοθεραπευτικής αξιολόγησης ξεκινάει με τη λήψη ιστορικού, το οποίο περιλαμβάνει ερωτήσεις σχετικά με το προγεννητικό και περιγεννητικό ιστορικό του παιδιού, το τύπο και το βαθμό της βαρηκοΐας και τη χρήση του ακουστικού βοηθήματος.
Ελέγχονται διεξοδικά οι ακουστικές δεξιότητες του παιδιού, δηλαδή η ικανότητά του να εντοπίζει, να διακρίνει, να αναγνωρίζει και να κατανοεί ήχους και λέξεις. Χρησιμοποιείται το τεστ Ling, όπου ο ειδικός προφέρει έξι ήχους /m/, /a/, /u/, /i/, /sh/, /s/, οι οποίοι καλύπτουν τις περισσότερες συχνότητες των ήχων της ομιλίας.
Είναι πολύ σημαντικό να εκτιμηθούν οι προγλωσσικές δεξιότητες, όπως η βλεμματική επαφή.
Αξιολογούνται η γλωσσική κατανόηση και η έκφραση του παιδιού σε όλους τους τομείς της γλώσσας, όπως η φωνολογία, η μορφολογία, η σύνταξη, η σημασιολογία και τα πραγματολογικά στοιχεία του λόγου.
Βασικοί παράμετροι της αξιολόγησης είναι η εξέταση της προσωδίας, της αναπνοής και της φωνής του παιδιού.
Θεραπεία
Η ακουστική εκπαίδευση είναι ιεραρχική και περιλαμβάνει τον εντοπισμό, την αναγνώριση, τη διάκριση και κατανόηση του ήχου.
Η λογοθεραπευτική παρέμβαση συνίσταται στη κατάκτηση των φωνηέντων και των συμφώνων και γίνεται θεραπεία στη φώνηση, στη αναπνοή και στη προσωδία.
Η ανάπτυξη της επικοινωνίας και της γλωσσικής ικανότητας αποτελεί πρωταρχικό μας στόχο και για το λόγο αυτό στοχεύουμε στην ανάπτυξη της κατανόησης και της γλωσσικής έκφρασης.
Η διεπιστημονική ομάδα είναι απαραίτητη στην αποκατάσταση της βαρηκοΐας και ο λογοθεραπευτής συνεργάζεται με τον ωτορινολαρυγγολόγο, με το σχολείο και την οικογένεια.
