Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (Polycystic Ovary Syndrome – PCOS) είναι διαταραχή που χαρακτηρίζεται από υπερανδρογοναιμία, ωοθηκική δυσλειτουργία και ωοθήκες πολυκυστικής μορφολογίας στον υπερηχογραφικό έλεγχο.
Είναι η πιο συχνή γυναικολογική ενδοκρινολογική διαταραχή κι εμφανίζεται στο 5 - 10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας (12 - 45 ετών), ενώ στην εφηβεία αποτελεί την αιτία για το 40% περίπου των διαταραχών της εμμήνου ρύσεως.
Τα διαγνωστικά κριτήρια του συνδρόμου έχουν αλλάξει κατά καιρούς, όμως όλα συμφωνούν ότι δευτερεύουσες αιτίες (όπως συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων, υπερπρολακτιναιμία και νεοπλάσματα που παράγουν ανδρογόνα) πρέπει αρχικά να αποκλειστούν.
Όλα τα διαγνωστικά κριτήρια επίσης, απαιτούν την παρουσία περισσοτέρων του ενός κριτηρίων για τη διάγνωση του συνδρόμου.
Η αντίσταση στην ινσουλίνη παρατηρείται σε πολλά κορίτσια με PCOS, ιδιαίτερα σε εκείνα με υπερανδρογοναιμία, ωστόσο δε θεωρείται ως ένα εκ των διαγνωστικών κριτηρίων.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα του συνδρόμου οφείλονται σε πολλούς παράγοντες, όπως η ανωοθυλακιορρηξία (έλλειψη ωοθυλακιορρηξίας), η συνεχής επίδραση των οιστρογόνων στο ενδομήτριο, η έλλειψη προγεστερόνης και η αύξηση των ανδρογόνων.
Τα πιο χαρακτηριστικά από αυτά είναι:
- Διαταραχές εμμήνου ρύσης (περιόδου): Αμηνόρροια, αραιομηνόρροια και αιμορραγίες εκ διαφυγής των οιστρογόνων,
- Κλινικά σημεία υπερανδρογοναιμίας (Δασυτριχισμός, αλωπεκία, λιπαρότητα δέρματος, ακμή),
- Υπογονιμότητα,
- Ανδροειδής παχυσαρκία (Εναπόθεση λίπους στο άνω τμήμα του σώματος-ώμοι, αυχένας, κοιλιακή χώρα),
- Μελανίζουσα ακάνθωση (Καστανή ή φαιά υπέρχρωση του δέρματος, θηλωματώδης ή σαν βελούδο), η οποία εντοπίζεται στον αυχένα, στις μασχαλιαίες χώρες, στις βουβωνικές περιοχές και κάτω από τους μαστούς.
Μακροπρόθεσμες συνέπειες
Στις μακροπρόθεσμες συνέπειες του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών περιλαμβάνονται:
- Τριπλάσιος κίνδυνος υπερπλασίας και καρκίνου του ενδομητρίου,
- Αυξημένος κίνδυνος για ανάπτυξη καρκίνου των ωοθηκών,
- Σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ (Αύξηση της αρτηριακής πίεσης πάνω από 130/85mmHg, αύξηση τριγλυκεριδίων πάνω από 150mg/dl, ελάττωση HDL κάτω από 50mg/dl), με αποτέλεσμα μακροπρόθεσμα αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου.
Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης
Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας εξαρτάται από τους στόχους της ασθενούς και τη σοβαρότητα της ενδοκρινικής δυσλειτουργίας.
Η ελάττωση σωματικού βάρους και άσκηση αποκαθιστά την ωοθυλακιορρηξία στο 70% των περιπτώσεων.
Ανάλογα με την περίπτωση μπορούν να χορηγηθούν :
Αντισυλληπτικά Δισκία,
Προγεστερόνη,
Αγωνιστές GnRH,
Οξεική κυπροτερόνη,
Μετφορμίνη (σκεύασμα: Glucophage),
Κιτρική κλομιφαίνη,
Γοναδοτροπίνες.
Εναλλακτικά , ενδέχεται να αποφασιστεί ακόμα και χειρουργείο (Σφηνοειδής εκτομή-Drilling ωοθηκών).
Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών είναι μία πολυπαραγοντική κατάσταση με μεγάλη ποικιλομορφία στη βαρύτητα εμφάνισή της.
Η προσεκτική αξιολόγηση και θεραπεία όχι μόνο βελτιώνει την ποιότητα ζωής, δίνει τη δυνατότητα στη γυναίκα τεκνοποίησης και προλαμβάνει την εμφάνιση μακροπρόθεσμων επιπλοκών επικίνδυνων για τη ζωή των ασθενών.
