Η δυσλεξία είναι μία ειδική μαθησιακή δυσκολία και είναι μία δυσχέρεια στην επεξεργασία του γραπτού λόγου. Ο μαθητής δυσκολεύεται στην ανάγνωση, στη γραφή και στην ορθογραφία.
Η δυσλεξία παρατηρείται κυρίως στα αγόρια.
Αίτια
Μπορεί να υπάρχει κληρονομική προδιάθεση και οργανική αιτία, όπου επηρεάζονται οι λειτουργίες της μάθησης.
Η δυσλεξία δεν οφείλεται σε νευρολογική, αισθητηριακή βλάβη και σε χαμηλό νοητικό δυναμικό.
Επίσης, δεν οφείλεται σε ψυχολογικά προβλήματα και συναισθηματικές διαταραχές , καθώς και σε δυσμενείς περιβαλλοντολογικές συνθήκες.
Η δυσλεξία όμως μπορεί να συνυπάρχει με αυτές τις διαταραχές.
Η δυσλεξία εμφανίζεται όταν το παιδί αρχίζει να διαβάζει και να γράφει και εκδηλώνεται συνήθως στις πρώτες τάξεις του δημοτικού.
Υπάρχουν όμως ενδείξεις στη προσχολική ηλικία, όπως σε παιδιά με γλωσσική καθυστέρηση και αργή εξέλιξη στην ομιλία, παιδιά που μαθαίνουν δύσκολα και με χαμηλές δεξιότητες φωνολογικής ενημερότητας.
Άλλοι παράγοντες είναι η δυσκολία στο κινητικό συντονισμό, η διάσπαση προσοχής, η δυσκολία προσανατολισμού και οι δυσκολίες στη μνήμη (π.χ. δε θυμούνται ποιήματα, τραγούδια, ονόματα φίλων, δασκάλας).
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της δυσλεξίας είναι τα εξής:
Ανάγνωση: παρατηρείται αργή, συλλαβιστή, χωρίς ευχέρεια και νόημα ανάγνωση. Τα παιδιά μπορεί να υπερπηδούν μία ολόκληρη γραμμή κατά την ανάγνωση και δυσκολεύονται στη κατανόηση του κειμένου.
Στην ανάγνωση και στη γραφή παρατηρούνται παραλείψεις, αντικαταστάσεις, αντιμεταθέσεις και προσθήκες γραμμάτων, συλλαβών ή λέξεων.
Γραφή: παρατηρούνται αρκετά ορθογραφικά λάθη και δυσκολεύονται να αυτοματοποιήσουν τους γραμματικούς κανόνες.
Χαρακτηριστικό είναι η καθρεπτική γραφή π.χ. «νάτο» αντί «όταν». Στο γραπτό του παιδιού υπάρχουν πολλά κενά ή απουσιάζουν τα διαστήματα μεταξύ των λέξεων , τα κεφαλαία και τα σημεία στίξης.
Τα παιδιά κάνουν πολλές μουντζούρες και υπάρχει κακός γραφικός χαρακτήρας. Δυσκολεύονται να αντιγράψουν σωστά λέξεις και προτάσεις.
Τα παιδιά με δυσλεξία παρουσιάζουν δυσκολία στη επεξεργασία των ερεθισμάτων, στον προσανατολισμό, στην αντίληψη της αλληλουχίας, στη συγκέντρωση και στην προσοχή.
Δυσκολεύονται να οργανώσουν τη μελέτη και να τηρήσουν ένα πρόγραμμα.
Μπορεί να έχουν δυσκολία στη βραχύχρονη, στην οπτική και στην ακουστική μνήμη, στην ανάκληση πληροφοριών και στη φωνολογική ενημερότητα.
Μπορεί να εκφράζονται λακωνικά και να κάνουν σημασιολογικά λάθη. Είναι πιθανόν να έχουν δυσαριθμησία, δηλαδή δυσκολία στην αριθμητική.
Διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται από διεπιστημονική ομάδα που απαρτίζεται από λογοπεδικό, ειδικό παιδαγωγό και ψυχολόγο. Χορηγούνται σταθμισμένα και μη τεστ, για την εκτίμηση της σχολικής επίδοσης του παιδιού.
Αξιολογούνται η ανάγνωση, η γραφή, η ορθογραφία, η κατανόηση του κειμένου, το λεξιλόγιο και η αριθμητική.
Επίσης, χορηγούνται σταθμισμένα διαγνωστικά εργαλεία από το ψυχολόγο, με σκοπό την αξιολόγηση των δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες για την απόκτηση της σχολικής μάθησης, όπως η αντίληψη, η νοητική ικανότητα και η μνήμη.
Για να τεθεί η διάγνωση της δυσλεξίας πρέπει να υπάρχει διαφορά μεταξύ νοητικού δυναμικού και σχολικής επίδοσης.
Θεραπεία
Ο ειδικός παρεμβαίνει στα συμπτώματα που σχετίζονται με την ανάγνωση, την ορθογραφία και τη γραφή και ο μαθητής βελτιώνεται στους τομείς που υστερεί, μέσω ειδικών μεθόδων διδασκαλίας, ανάπτυξης στρατηγικών και οργάνωσης μελέτης.
Κατά τη διάρκεια του εκπαιδευτικού προγράμματος πρέπει να καλλιεργείται η κατανόηση των κειμένων, ο εμπλουτισμός του λεξιλογίου, η οργάνωση του γραπτού λόγου, ενώ έμφαση πρέπει να δοθεί στη ψυχολογική στήριξη των μαθητών για την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, προκειμένου να αποφευχθούν δευτερογενείς συναισθηματικές δυσκολίες.
